Nie wiem, więc pytam.

 

Pytań używamy od najmłodszych lat jako narzędzia poznawania świata i komunikacji międzyludzkiej każdego dnia, niemalże automatycznie. Jak to się dzieje, że ten sam znak graficzny na końcu zdania lub pytające, wznoszące zawieszenie głosu z intonacją zapytania, a nawet często identyczna treść,  a tak różne powoduje reakcje? Przyjrzyjmy się kilku rodzajom najczęściej stosowanych pytań.

 

 

Pytania proste, krótkie są ze swojej natury nieskomplikowane i dają większe prawdopodobieństwo klarownej odpowiedzi (np. Gdzie wybierasz się na wakacje? Kiedy możemy się spotkać? O której odlatuje samolot do…..?). Im bardziej pytanie złożone, wielowątkowe i zawiłe, tym bardziej staje się niezrozumiałe. Zazwyczaj zawiera już sugestie ze strony pytającego, własną opinię i  traci wartość pytającą, wprowadza raczej zamieszanie. Jeśli chcesz konkretnej odpowiedzi na interesujący Cię temat, zadawaj jak najprostsze pytania.

Pytania zamknięte to takie, na które  możemy odpowiedzieć krótko, zwięźle „tak” lub „nie” lub „nie wiem”. Do tego ostatniego często trudno jest przyznać się naszemu ego. Najczęściej rozpoczynają się od  „czy” (Czy lubisz kawę?) lub zawierają alternatywę wyboru „albo-albo” ( Wybierasz żółtą czy czerwoną różę?). Zauważmy, że zawężają one perspektywę do wyznaczonego tematu i współrozmówca automatycznie ustosunkowuje się do zadanej treści, często w pierwszej chwili nie biorąc nawet pod uwagę innych możliwości. Niejako z góry narzucamy już gotowe rozwiązania, odpowiedzi, chociaż pozornie może wydawać się, że jest tutaj  pozostawiony wybór.

Pytania otwarte prowokują rozmówcę do zastanowienia się, włożenia energii, zaangażowania w temat, a ich intencją jest zaspokojenie ciekawości. Pozwalają na szerszą, swobodną  wypowiedź, dają więc szansę na zaprezentowanie siebie, przedstawienie własnego zdania, zajęcia stanowiska, bądź wyrażenia opinii. W swojej konstrukcji są również zazwyczaj proste. Przykładowe pytania z tego kręgu:  Co myślisz na temat…? Jak się czujesz? Czego potrzebujesz?

Osoba, której zadajemy pytania z pozycji autentycznej ciekawości czuje się ważna, zauważona, zaopiekowana, bo pytający chce się rzeczywiście czegoś dowiedzieć, nauczyć, poznać opinię, a jednocześnie nie naciska, zostawia swobodę. Taka postawa w dialogu jest wyrazem szacunku w relacji pomiędzy ludźmi i buduje głębszą więź.

Dla odmiany kategoria ciekawskich, natrętnych pytań, to grupa gdzie zostaje naruszona granica prywatności i intymności. Bardzo często, wręcz odruchowo, wycofujemy się, chowamy i chronimy nasz świat, chyba że celowo chcemy zaprezentować „sensacje” z życia prywatnego, wykorzystując podkoloryzowane opowieści  jako element reklamy, czy budowania wizerunku. 

 

Pytania obwiniające typu:  Dlaczego znowu …? Ile razy mam powtarzać…? O co ci chodzi?

Tak naprawdę, pomimo znaku zapytania na końcu, są to stwierdzenia niosące w sobie duży ładunek emocjonalny i zamiast otwarcia na dialog, stanowią zamknięcie się w świecie swoich krzywd, żalów, niezgody. Wyglądają jak próba przerzucenia odpowiedzialności za swój stan emocjonalny na współrozmówcę i wbrew intencji rozwiązania sytuacji, zazwyczaj pociągają za sobą pogłębienie konfliktu.

Świadome używanie różnych rodzajów pytań, może być przydatne,  gdyż dobierając odpowiednie pytanie do sytuacji, w większym stopniu możemy panować nad rozmową i uzyskać efekty, których oczekujemy, a tym samym uniknąć rozczarowań.

Zapraszam Cię do przeprowadzenia krótkiej analizy Twojej tendencji do prowadzenia dialogu i zadawania pytań. Odpowiedzi proponuję zapisać na kartce papieru.

 

Przypomnij sobie najważniejszą lub najtrudniejszą rozmowę z ostatniego czasu. Jaki styl dialogu dominował z Twojej strony?

• styl mówcy i głoszenia „przemówień” - niedopuszczanie do głosu współrozmówcy
• częste zadawanie pytań
• cisza – bierny słuchacz
• styl mieszany

 

Czemu służyły zadawane pytania?

• zaspokojeniu mojej ciekawości
• zdobywaniu informacji o rozmówcy, z pozycji faktów
• potwierdzeniu mojego zdania, poglądu
• przejaw grzeczności
• w celu nawiązania rozmowy i zbudowania relacji
• poznaniu oczekiwań wobec mnie
• praktycznie z mojej strony nie było pytań

(wybierz odpowiedź lub zapisz własną)

 

Co twoje pytania lub postawa w rozmowie, najczęściej wywoływały u współrozmówcy?

- pretensje                              - stres                                                 - wycofanie się

- refleksję                               - zaangażowanie                                - agresję

- zaufanie                               - zawstydzenie                                   - złośliwe uwagi

- pozostawały niezauważone, bez odpowiedzi

 (wybierz odpowiedź lub zapisz własną obserwację)

 

Jak słuchasz odpowiedzi?

• nie daję dojść do głosu drugiej osobie, odpowiadam sobie na swoje pytania
• z pozycji -  ja wiem co on/ona chce powiedzieć, więc nie słucham
• nie oceniając i nie osądzając, po prostu z ciekawością słucham
• szybko reaguję na to co usłyszę i odpowiadam,
• często przerywam i wtrącam swoje zdanie
• daję przestrzeń i czas na wygadanie się drugiej osobie i głównie słucham, nie przerywam
• słucham odpowiedzi z grzeczności, jednak niewiele mnie obchodzi co ktoś myśli
• boję się zadawać pytania, żeby nie skompromitować się
• staram się zgadywać co ktoś myśli i sprawiać wrażenie znajomości tematu, choć nie wiem o czym mowa
• często przytakuję

(Wybierz odpowiedź lub zapisz własną)

 

Co słyszysz i zauważasz ?

• jak się czuje druga osoba w moim towarzystwie
• ważna jest dla mnie mowa ciała np. zauważam zmianę energii rozmówcy, zaczerwienienie/zblednięcie twarzy, gesty, mimikę
• zwracam uwagę tylko na wypowiedziane słowa
• koncentruję się głównie na sobie, swoich myślach i wypowiedziach, odczuciach

(Wybierz odpowiedź lub zapisz własną)

 

Przeczytaj odpowiedzi i zastanów się:

• Co teraz myślisz o swoim sposobie uczestniczenia w rozmowie?
• Jakie są efekty Twoich rozmów, szczególnie tych trudnych?
• Czego dowiedziałaś/dowiedziałeś się o sobie?

 

Coach posługuje się w codziennej pracy przede wszystkim pytaniami i jest to podstawowe narzędzie umożliwiające spojrzenie na wybrany temat z różnych stron. Pobudzają one u Klienta/Klientki pracę obu półkul mózgowych, a tym samym prowokują do myślenia logicznego i abstrakcyjnego. Podczas sesji coachingowej możecie liczyć na wiele pytań, które pozwolą odkryć nowe, szersze perspektywy, czasami w sprawach wydających się bardzo skomplikowanymi lub pozornie bez wyjścia. W rezultacie pomogą znaleźć najlepsze dla siebie rozwiązanie.

 

Życzę niesłabnącej ciekawości świata i odwagi w zadawaniu pytań innym i sobie.